Jak działa alergiczna reakcja krzyżowa?

Alergia krzyżowa – na czym polega?

Alergia to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na dany czynnik np. substancję, z którą się stykamy w pokarmie, powietrzu, w dotyku, a która normalnie u zdrowej osoby nie powoduje żadnych reakcji. Taki czynnik nazywamy alergenem. Wyróżniamy alergeny: pokarmowe, wziewne, iniekcyjne i kontaktowe.

Alergia krzyżowa występuje u osoby, która jest uczulona na jeden alergen, a niepożądana reakcja pojawia się po kontakcie z innym alergenem. Najczęściej reakcja ta zachodzi między alergenami wziewnymi i pokarmowymi. Dzieje się tak przez podobieństwa strukturalne w budowie chemicznej alergenów. Przeciwciała rozpoznają specyficzną część alergenu, powodując reakcję alergiczną. Może się zdarzyć, że inny alergen ma podobną budowę do alergenu, na który osoba ma alergię. Jeśli układ immunologiczny nie umie ich odróżnić, to uzna je za równie niebezpieczne i będzie je zwalczał za pomocą reakcji zapalnej. Białka obecne w pyłkach roślin, czyli alergeny wziewne, bywają identyczne lub zbliżone pod względem budowy chemicznej do niektórych alergenów pokarmowych. Stąd mogą pojawić się objawy alergii po spożyciu pokarmu, na który pacjent nie był uczulony.

Które alergeny reagują krzyżowo?

Niektóre alergie krzyżowe przebiegają częściej niż inne. Bardzo powszechne są alergie krzyżowe między brzozą czy trawami a owocami i warzywami. Taki przykładami są: brzoza – jabłko, marchew czy bylica – arbuz, marchew, seler. Innymi, rzadziej występującymi przykładami są m.in.: lateks i owoce, wieprzowina i sierść kota, roztocza – owoce morza.

Reakcja krzyżowa zazwyczaj zachodzi po 15-30 minutach od zjedzenia produktu, który wchodzi w reakcję z innym alergenem. Objawy alergii krzyżowej dotyczą najczęściej układu pokarmowego i oddechowego, a zwłaszcza ich części wspólnej, czyli jamy ustnej i gardła. Ponadto pojawiają się również problemy skórne, takie jak zaczerwienienie, pokrzywka czy wysypka.

Charakterystycznymi objawami są:

• wodnisty katar,
• zatkany nos,
• skurcz oskrzeli,
• pieczenie i świąd języka,
• spierzchnięte wargi,
• zmiany skórne,
• łzawienie oczu,
• alergiczny nieżyt nosa i spojówek,
• obrzęk błony śluzowej jamy ustnej,
• drapanie w gardle.

Profilaktyka i łagodzenie objawów

Jeżeli alergia krzyżowa występuje u danej osoby, wtedy należy wyeliminować z diety pokarmy, które wchodzą w reakcję krzyżową z pyłkami roślin. Jest to szczególnie istotnie w okresie ich pylenia. W tym czasie objawy po spożyciu innych alergenów są bardziej nasilone.

W czasie największego stężenia uczulających pyłków warto zmniejszać czas narażenia na alergen. Powinniśmy częściej zostawać w domu oraz unikać miejsc, gdzie pylenie jest najsilniejsze – np. przy alergii na trawy zalecane jest unikanie łąk i terenów bujnie zarośniętych roślinnością.

Bardzo ważne jest uważne czytanie składów produktów. Wiele składników tj. mączka rybna czy orzechy, znajdują się w produktach, których o to nie podejrzewamy. Pamiętajmy, że nawet nieduże ilości alergenu mogą wywołać reakcję alergiczną.

Ze względu na termochwiejność niektórych alergenów, głównie warzyw i owoców (np. jabłko, marchew), pewne produkty można spożywać po termicznej obróbce (ugotowane warzywa, pasteryzowane soki).

Na dokuczliwe objawy można stosować preparaty i leki zawierające substancje przeciwalergiczne, takie jak cetyryzyna. Odpowiedni preparat antyhistaminowy może pomóc złagodzić uciążliwe objawy: kichanie, cieknący nos, obrzęk błon śluzowych nosa, obrzęki skórne. Należy jednak pamiętać, aby skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Jeżeli występują u nas bardzo nasilone objawy alergii, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub alergologa w celu przeprowadzenia odpowiednich badań oraz przepisania leczenia.

W niektórych przypadkach niezbędne jest wykonanie testów alergicznych, aby wykryć przyczyny dolegliwości. Zdarza się, że ciężko jest jednoznacznie samemu znaleźć czynnik alergizujący, wtedy najbardziej pomocne są testy alergiczne. Najczęściej wykonuje się testy z krwi oraz testy skórne. Na ich podstawie lekarz jest w stanie stwierdzić, na jakie alergeny pacjent jest uczulony oraz jak silna na nie jest odpowiedź immunologiczna naszego organizmu.

Autor: Lek. Bartłomiej Śmieszniak

Powiązane artykuły:

Przewlekła pokrzywka idiopatyczna - objawy, przyczyny i leczenie >>

Jak wyglądają testy alergiczne? >>

Jak odróżnić alergię od przeziębienia - poradnik >>